Artisjokken

 

artisjokken
artisjokken

Een artisjok is een soort distel. Prachtig om te zien en heerlijk om te eten. De harten zijn de meest zoete, smaakvolle delen van de groente. Grote artisjokken hebben grote harten en de blaadjes zijn gemakkelijk te eten. Je moet even de tijd nemen om te leren hoe je de blaadjes moet eten en hoe je het artisjokhart moet lossnijden. Maar het leert snel. Kleine artisjokken zijn meestal wat zachter. Als je alleen het hart wil eten kan je dus prima kleine artisjokken kopen.

Kopen en bewaren
Goede artisjokken zijn best zwaar en diepgroen van kleur. De blaadjes moeten moet ook strak zijn en een piepend geluid maken als je ze fijnknijpt. De blaadjes mogen niet droog of gespleten zijn.[1]
De artisjok is gevoelig voor uitdrogen. Wikkel hem daarom na aankoop in een vochtige theedoek en bewaar hem in de koelkast, dan kun je hem maximaal een week bewaren. Maak de theedoek niet te nat anders bederft de artisjok sneller.

Voorbereiden
Wrijf je handen in met veel citroensap voordat je begint met het schoonmaken van de artisjokken. Daarmee vermijd je dat ze zwart worden en gaat het schoonmaken ook makkelijker.
Spoel de artisjokken goed af met koud stromend water als je de artisjok gaat bereiden. Droog ze af.
Verwijder de stelen van de artisjokken. Je kan de steel van de bloem afbreken als je de artisjok goed vasthoud en een flinke ruk aan de steel geeft. Dan beschadig je de onderkant het bijna niet. Als dat niet lukt kan je de steel er af snijden. Doe dat met beleid om zo min mogelijk van het heerlijke hart te verliezen. en zorg dat hij rechtop kan blijven staan. Wrijf de onderkant van de artisjok in met ½ citroen om verkleuren te voorkomen.
Je kan het bovenste deel van de bloem van de artisjok af snijden en de bovenste punten van de blaadjes aan de zijkant ook afknippen. Deze blaadjes zijn op zich geschikt om te eten maar de scherpe randjes zouden kunnen in je mond prikken. Het is meer traditie dan dat het echt nodig is. Verwijder een rijtje van de onderste bladeren, deze zijn hard en taai. Artisjokken oxideren snel en worden dus snel bruin als ze eenmaal gesneden zijn. Wrijf met een halve citroen over alle randjes van de blaadjes die je hebt afgeknipt. Citroensap vertraagt het oxidatieproces zodat je de artisjok kan koken en opdienen voordat de verkleuring intreedt.
De steel is wel eetbaar maar heeft een bittere smaak. Veel mensen vinden dat niet lekker.

Bereiden
Je kan een artisjok koken of stomen. Gebruik geen aluminium pan , want dan worden de artisjokken zwart.
Als je de artisjok wil koken ga je als volgt te werk. Pers een halve citroen uit. Breng een pan met ruim water met wat citroensap een scheutje olie en een snufje zout aan de kook. De pan moet zo groot zijn dat de artisjokken naast elkaar in het water kunnen staan. Zet de artisjokken rechtop in de pan en dek ze af met een zwaar bord zodat ze onder water blijven.
Kook ze in 45-60 minuten gaar; een blaadje kan er dan makkelijk worden uitgetrokken.  Ze zijn gaar als je met de punt van een mes makkelijk door de artisjokbodem kunt glijden. De kooktijd hangt sterk af van de soort en de grootte van de artisjok. Vis de artisjokken met een schuimspaan uit de pan. Laat ze ondersteboven in een vergiet uitlekken.

Je kan de artisjok ook garen in een stoompan. Maak dan eerst een ruime liter court bouillon door de fijngesneden prei en wortel kort te koken, samen met wat citroensap. Leg de artisjokken naast elkaar op het rooster in de stoompan, boven de court bouillon en stoom ze gaar. Dat kan snel een uur duren. Zorg er voor dat er genoeg vocht in de stoompan zit om droogkoken te voorkomen, of leng halverwege aan met wat warm water.

Artisjokken eten voor beginners
Voor wie nog nooit een artisjok heeft gegeten, is het wel handig om te weten wat je nu precies aan moet met die grote bloemknop. Serveer de artisjok op een bord en zet bij elk bord een schaaltje knoflookmayonaise of een mosterd vinaigrette.
Je eet de artisjok door de blaadjes er van onder naar boven van een voor een af te pellen. Dip ze in de vinaigrette en schraap met je tanden het zachte onderste gedeelte van het blad. Uiteindelijk kom je bij het met ‘hooi’ bedekte hart. Het hooi in de kern van de artisjok kun je met de hand of een lepel verwijderen, dit is niet eetbaar.  Je kan het “hooi” ook uit de bodem van rauwe artisjokken verwijderen, maar het is makkelijker als je ze eerst kookt en dan met een lepel of mesje de haren van het vruchtvlees weg schraapt. Eet tot slot de malse artisjokbodem met de rest van de knoflookmayonaise.
Serveer de artisjokken niet met wijn. In deze groente zit namelijk een stofje dat wijn bijzonder zoet laat smaken. Zonde van de wijn én van die heerlijke artisjok.

Recepten
Het meest traditionele recept is: artisjok met mosterd-vinaigrette zoals hierboven beschreven. De mosterd vinaigrette kun je ook vervangen door andere sauzen als knoflookmayonaise of een zachte tomatensaus.
Je kan de artisjokharten ook stoven met (gepelde) tomaten en knoflook. Een andere variant is de ‘Soupe a la Chatelaine’: een soep worden gemaakt van een bouillon, waaraan de gepureerde hart van de artisjok is toegevoegd.