Een eetlepel olie, hoeveel is dat? Hoe precies moet je zijn? En is het erg als het net iets meer of iets minder is? Bij gebak en patisserie luisteren de hoeveelheden vaak wel heel nauw. In heel veel andere gerechten luistert de exacte hoeveelheid niet zo nauw. Vaak is de onderlinge verhouding het meest van belang zoals de aanduiding: gelijke delen.  Het is in ieder geval verstandig om een recept te volgen en de hoeveelheden zo goed mogelijk te doseren. Maar let wel op. Soms staat er een foute hoeveelheid vermeld in een kookboek. Dan moet je improviseren of een tweede recept raadplegen. Voor specerijen is vaak de smaak doorslaggevend, dan is afwegen niet voldoende, maar moet je ook proeven.

Gewichten weeg je af op een weegschaal. Ik gebruik een heel prozaïsche elektronische weegschaal die op de gram nauwkeurig aangeeft wat het gewicht is. Dat is in de praktijk meestal voldoende. Alleen als je heel kleine hoeveelheden precies moet afwegen is een precisie van 0,1 gram handig. In de handel vind je een keur aan weegschalen, al dan niet in retro uitvoering. Let er op dat de precisie minimaal 1,0 gram is en niet 2 of 5 gram.

Vloeistoffen meten is wat lastiger. De meest simpele manier is om een maatbeker te gebruiken waar de hoeveelheden in de zijkant zijn aangegeven. Nu zijn olie en water de meest gangbare vloeistoffen die je in de keuken wilt afmeten. Water kan je gemakkelijk wegen in een weegschaal. Het soortelijk gewicht(s.g.) van water is 1, dus een liter water weegt een kilo. Het soortelijk gewicht van melk is 1,03: een liter melk weegt dus 1,03 kg. Het s.g .van olijfolie is 0,92. Voor olijfolie geldt dus dat 1 liter olijfolie 920 gram weegt. Olie heeft als eigenschap dat het blijft kleven aan de wanden van je maatbeker. Als je de olie uitgiet in de bakpan verlies je dus iets.

In de keuken zijn ook begrippen als een eetlepel of een theelepel als maat gangbaar. En die maat is in een aantal landen gestandaardiseerd. Voor een Britse lepel kan je 15 ml aanhouden. Een Franse eetlepel is meestal 15 ml, maar kan ook iets groter zijn: 18 à 20 ml. Amerikaanse soep- of eetlepel (tablespoon, tbsp) is 10 ml, net als veel eetlepels in Nederland. Ik gebruik zelf een lepel met een inhoud van 15 ml (type Hollands lofje). Uiteindelijk hangt de grootte van die lepel af van de fabrikant van het bestek. Kortom, wat is hoeveel? Dat kan je snel te weten komen als je weegt hoeveel gram water in je eigen eetlepels zit. Dan weet je ook het volume in milliliters.

Datzelfde geldt voor Amerikaanse gewichtsmaten, die aangegeven worden in een volume eenheid (US cup). Een cup bloem verschilt in gewicht van een cup suiker. Als je veel met buitenlandse kookboeken werkt kan je ook werken met een setje gestandaardiseerde lepelmaten en een gestandaardiseerde set met cupmaten Dat voorkomt een hoop gemodder met hoeveelheden.

Je kan natuurlijk de volumematen ook wegen en het gewicht bijschrijven in de ingrediënten van het recept. In een paar van mijn wat oudere receptenboeken staan omgerekende of gemeten gewichten met de hand in de kantlijn bijgeschreven.